استاد ایلیا «میم» رام الله

یکی از مهم‌ترین وجوه مشترک اعتقادی در همهٔ ادیان، اعتقاد به برقراری حکومتی با قوانین الهی در جهان است. همه ادیان در این عقیده مشترکند که نجات‌بخشانی در طول تاریخ زندگی بشر وجود داشته‌اند که در آخرالزمان نیز به همراه منجی یگانه ظهور خواهند کرد.
در بارهٔ ظهور منجی در دوران مختلف زندگی بشر، بسیار صحبت شده است. این موضوع بخصوص در این برهه از زمان، نظر محافل سیاسی و غیرمذهبی را نیز به خود جلب نموده است. بحث‌های کارشناسان و صاحب‌نظران ادیان، دیگر پیرامون احتمال وقوع ظهور در عصر حاضر نیست، بلکه تلاشی برای رسیدن به یک نقطه نظر واحد درباره چگونگی وقوع حتمی آن است.
برآیند نتایج برگزاری سمینارها، مصاحبه‌ها، چاپ کتب و مقالات و اخبار منعکس در رسانه‌های جهانی، ساخت فیلم‌هایی بر اساس تطبیق پیشگویی‌ها و وقایع بین‌المللی و نیز وقوع بلایای طبیعی مربوط به آخرالزمان از قبیل زلزله‌ها، طوفان‌ها، سیل‌ها، به وجود آمدن حفره در لایه اٌزٌن و انواع بیماری‌های لاعلاج و وجود ادعاهای دروغین افراد معلوم‌الحال؛ جهت لوث نمودن موضوع ظهور منجی بشریت، بیانگر نزدیکی واقعهٔ عظیم ظهور و انقلاب جهانی‌ست. با گردآوری و در کنار هم قرار دادن علائم و نشانه‌های پیشگویی شده در ادیان توحیدی و دقّت در وقایع و رویدادهایی که در یک صد سال اخیر رخ داده است، می‌توان به نزدیک بودن واقعه عظیم ظهور، بیش از پیش یقین نمود.
خداوند در طول زمان، هدایت خود را به طرق گوناگون و هماهنگ و متناسب با شرایط زندگی بشر، به جهت آگاه ساختن او، برای انتخاب صحیح جهت حرکت وی، ارائه و مطرح ساخته است. جریانِ هدایت الهی، زمانی در قالب هدایت تکوینی و تشریعی و زمانی به شکل هدایت مستقیم توسط برگزیدگان خداوند، در کل هستی جاری شده است.
خالق متعال با برخوردار نمودن انسان‌ها از روح خود، هدایت فطری را برایشان میسر نمود. به همین سبب دیده می‌شود که در نهاد و فطرت بشر، گرایش به شناخت حضور خداوند بدون هیچ واسطه‌ای وجود دارد. این بدان معناست که انسان بدون هیچ آموزش و اکتسابی، در درون خویش به این نکته پی می‌برد که به وجودی مقدس وابسته است و خداوند تنها حامی و پشتیبان اوست. علاوه بر آن پروردگار متعال از طریق اصول و قوانین شریعت نیز، هدایت تشریعی را برای بشر ایجاد نمود. به مفهوم دیگر آنان را از طریق پاره‌ای از فرامین و اصول روشن، در مکتوبات مقدس و آسمانی راهنمایی نموده است.
اما به‌رغم فرستاده شدنِ یک صد و بیست و چهار هزار پیامبر و اولیا حق و نزول کتب مقدس، هنوز طبیعت الهی بشر در حالت انجماد و خواب است و راه بازگشت بر او پوشیده مانده است. به همین سبب همه ادیان، آمدن منجیانی در تاریک‌ترین اعصار را نوید داده‌اند. هم‌چنین از پیروزی نیکی بر بدی و استقرار حکومت عدل الهی روایات بسیاری به جای مانده است.
خداوند در هر دوره‌ای به مقتضای نیازمندی و آگاهی مردم آن عصر، جریان هدایت روح ربانی خود را مانند ریسمان الهی در دسترس بشریت قرار داده است. در زمان آخر این ریسمان‌ها با محوریت وحدت الهی به هم تابیده شده و تحکیم یافته و به مثابه حبل الله عمل می‌کنند. چنانچه خداوند می‌فرماید: "بگو به خدا و به آنچه بر ما و بر ابراهیم و اسماعیل و اسحاق و یعقوب و فرزندان او و نیز به آنچه بر موسی و عیسی و پیامبران دیگر از جانب پروردگارشان نازل شده است، ایمان آوردیم. میان هیچ یک فرقی نمی‌نهیم و همه تسلیم اراده او هستیم.(سوره آل عمران آیه۸۴)
"همگی به ریسمان خدا چنگ زنید و متفرق نشوید و نعمت خدا را به یاد آورید، آنگاه که با یکدیگر دشمن بودید و خدا قلب‌های شما را به یکدیگر پیوند داد و به لطف خداوند با یکدیگر برادر شدید، در صورتی که در پرتگاه آتش بودید و شما را نجات داد و این چنین خدا آیات خود را برای شما بیان می‌کند، شاید هدایت شوید."(سوره آل عمران آیه۱۰۳)
پیروان ادیان، هر یک سرحلقه دین خود را به عنوان منجی آخرالزمان می‌شناسند. لذا در ادیان مختلف منجی موعود به اسامی گوناگونی خوانده شده است: در دین زرتشت از او با نام «سوشیانت»، درمذهب هندو «کالکی»، درآیین بودا «مایتریا»، در دین یهود «ماشیح»، در نزد عیسویان «مسیح (ع)»، و در دین اسلام با نام «حضرت مهدی (ع)» یاد می‌شود. ایشان در حکم نماینده و جانشین خداوند در میان امت خویش‌اند. آنها انسان‌های کاملی هستند که به حقایق خدا در عالم آگاهند. هر یک از آنها حامل هدایت الهی برای قوم خویشند و رهبری آنها را به جانب یگانه مسیر هدایت و نجات به عهده دارند.
در دین زرتشت اعتقاد بر این است که سوشیانت‌ها (نجات‌دهندگان) و رهانندگان بسیاری وجود دارند که در دوران‌های مختلف ظهور کرده‌اند. از ظهورهای مختلف نجات‌دهندگان می‌توان از اشو زرتشت، شاه بهرام ورجاوند و ... نام برد. واژه سوشیانت در اوستا به صورت اسم خاص به سه نجات دهنده هوشیدر اول، هوشیدردوم (هوشیدر ماه) و سوشیانس اختصاص دارد. آنان معتقدند که در دوره یازدهم و دوازدهم دو پسر زرتشت؛ هوشیدر اول و هوشیدر دوم و در آخر دوره دوازدهم سومین پسر وی؛ به نام سوشیانس، ظهور خواهند نمود.(۱)
همچنین به زعم هندوها، ویشنو (شخصیت پروردگار) از ابتدا بوده و تا آخر نیز خواهد بود. آنان معتقدند که او در ده شکل متجلی خواهد شد که تا کنون نٌه بار در تجلیات گوناگون و در اعصار مختلف بر روی زمین آمده و دنیا را پر از عدل و داد کرده است. در مرتبه دهم به صورت کالکی سوار بر اسب ظهور خواهد نمود و دنیا را از فساد و زشتی‌ها پاک خواهد کرد.
در کتاب مقدس هندوها خداوند می‌فرماید: "هرگاه و هر کجا که دین دچار تباهی شود و بی‌دینی حکمفرما گردد، در آن زمان شخصاً هبوط می‌کنم."(۲)
از دیدگاه مکاتب مختلفِ بودایی‌ها؛ بودا آن حکیم بزرگ، اولین بودایی نیست که در عالم ظاهر شده، بلکه در قرون و اعصار گذشته، قبل از او شش و یا بنا به روایتی بیست و چهار بودا در جهان ظاهر شده‌اند. اما بودایی که در آینده خواهد آمد و هم اکنون در حال کمون به سر می‌برد، "بودی ساتوا" یا به عبارتی بودای در حال تکوین است. وی در عصر خویش مردم جهان را به سر منزل سعادت رهبری خواهد نمود و به هنگام ظهور «مایتریا» نامیده می‌شود."(۳)  به اعتقاد فرقه مهایانا، بودا تنها بودایی نبوده که در زمین ظهور یافته باشد، بلکه پیش از او بوداهای متعدد به جهان آمده‌اند و بوداهای دیگر در آسمان هستند که در آینده ظهور خواهند کرد."(۴)
همانند سایر ادیان در آیین سرخپوستان عقیده بر این است که نجات‌دهندگانی وجود دارند. آنها بر این باورند که به خواست واکان-تاکا (روح بزرگ) در زمان آخر، گوساله‌ای سفید متولد خواهد شد که چندین بار تغییر رنگ می‌دهد. تولد این گوساله علامتی برای ایجاد یک تحول بزرگ در جهان بشریت است. ... «چپق مقدس» برجسته‌ترین ارمغان این ظهور خواهد بود. آنها از طریق کشیدن این چپق صدای خود را به روح بزرگ می‌فرستند و یگانگی با کل هستی را تجربه می‌کنند.(۵)
به عقیده یهودیان در زمان آخر، نجات دهنده‌ای به نام «ماشیح» ظهور می‌کند تا نظامی منطبق با قوانین الهی در جهان برقرار سازد. بر اساس متون مذهبی یهود، موضوع ماشیح و گئولا (نجات نهایی) از جمله اهداف اولیه جهان است. از نظر فیزیکی و جسمانی ماشیح، انسانی است خاکی از اولاد بشر که به صورت عادی متولد شده است و اصل و نسب او به حضرت داود می‌رسد.(۶) در کتاب مقدس تورات، خداوند می‌فرماید: «نجات دهنده‌ای در اورشلیم ظهور خواهد کرد تا کسانی را که از گناهانشان دست می‌کشند، نجات بخشد.»(۷)
مسیحیان نیز مانند سایر ادیان توحیدی در انتظار منجی هستند. به اعتقاد آنها شخصی برای اصلاح جامعه بشری و تشکیل حکومت جهانی به نام‌های مختلفِ «شیلو»، «روح راستی»، «تسلی دهنده»، «روح خدا» و یا «پسر انسان» فرود خواهد آمد. بر اساس روایات چهار انجیل و مکاشفه یوحنا درست بعد از پایان اعصار، رویدادهای کیهانی و «بازگشت ثانوی مسیح» اتفاق خواهد افتاد. در این رویداد، مسیح با شکوه باز می‌گردد تا زنده‌ها و مرده‌ها را داوری نماید. حضرت عیسی (ع) در آخرین گفت و گوی خود با شاگردانش چنین می‌فرماید: «این چیزها را اکنون که با شما هستم می‌گویم ولی وقتی خدای پدر «تسلّی بخش» را به جای من فرستاد؛ منظورم همان روح القدس است، او همه چیز را به شما تعلیم خواهد داد، در ضمن هرچه من به شما گفته‌ام، به یادتان خواهد آورد. «من هدیه‌ای نزد شما می‌گذارم و می‌روم. این هدیه، آرامش فکر و دل است. آرامشی که من به شما می‌دهم، مانند آرامش‌های دنیا بی‌دوام و زودگذر نیست. پس آسوده‌خاطر باشید! نترسید! فراموش نکنید چه گفتم، گفتم که می‌روم و زود باز می‌گردم».(۸)
همچنین در جای دیگر می‌فرماید: بسیار چیزهای دیگر دارم که بگویم، ولی افسوس که نمی‌توانید بفهمید. ولی وقتی روح پاک خدا که سرچشمهٔ همه راستی‌هاست بیاید، تمام حقیقت را بر شما آشکار خواهد ساخت...(۹)
در دین اسلام، پروردگار متعال وعده داده است که هر زمان، جهان بشریت آمادگی پذیرش ظهور منجی و برقراری حکومت الهی را داشته باشند، وعده خداوند انجام می‌پذیرد. بر این اساس زمانی که دنیا از ظلم و فساد آکنده شود، اذهان عمومی برای پذیرش حکومت الهی آماده خواهد شد.
خداوند در قرآن وعده کرده است که قوانین الهی بر تمام قوانین غیر الهی غلبه کرده و حکومت الهی بر سراسر گیتی حکم‌فرما خواهد شد، هر چند که بدسیرتان آن را نپسندند. در این خصوص در قرآن کریم آمده است: "این چیزی است که خداوند وعده کرده است و وعده الهی هرگز تخلف نمی‌پذیرد ولی اکثر مردم نمی‌دانند."(سوره روم آیه ۴)
"می‌خواهند نور خدا را به دهان‌هایشان خاموش کنند ولی خدا کامل کننده نور خویش است اگر چه کافران را ناخوش آید. اوست آن خدایی که پیامبر خود را همراه با هدایت و دین راستین فرستاد تا او را بر همه ادیان پیروز گرداند هر چند مشرکان را ناخوش آید.(سوره صف آیه۸ و۹)
در حدیث قدسی می‌خوانیم: "جبرئیل بر پیامبر اکرم (ص) فرود آمد و از جانب خداوند برایش خبر آورد: ای محمد! من هرگز زمین را از عالِمی که به طاعت من آگاه و هدایت کنندهٔ انسان‌ها در فاصلهٔ مرگ یک پیامبر و ظهور پیامبر دیگر باشد، خالی نگذارم. ابلیس را رها نکردم تا مردم را گمراه کند، بلکه در روی زمین حجتی گذاشته‌ام تا آنها را به سوی من دعوت کرده، هدایت کننده راه من بوده و به امر من آگاه باشد. برای هر قوم راهنمایی گماشتم تا خوبان را به وسیله او هدایت کنم و حجتی از جانب‌مان بر افراد بدسرشت باشد."(۱۰)
پیامبر اکرم (ص) خطاب به یکی از یارانش فرمود: "شما را به مهدی بشارت می‌دهم که او هنگام اختلاف و تزلزل مردم، در امت من مبعوث شود و زمین را از عدل و داد پر کند، چنان که از ظلم و ستم پر شده باشد، و اهل آسمان و زمین از وی خشنود و راضی شوند."(۱۱)
امیر مؤمنان علی (ع) خطاب به فرزندش حسین (ع) می‌فرماید: "این فرزند من آقاست چنان که پیامبر (ص) او را (آقا) و سید نامید. خداوند به زودی از نسل وی مردی را به وجود می‌آورد که هم نام پیامبرتان باشد و در صورت و سیرت شبیه به او خواهد بود. وقتی که مردم از خود غافل باشند و حق را از میان برند و ستمگری پیشه گیرند، او قیام می‌کند. به خدا سوگند اگر قیام نکند، (در صورت ظاهر شدن) گردن او را می‌زنند و از قیام وی اهل آسمان و ساکنان زمین خشنود و مسرور می‌شوند، او زمین را پر از عدل کند، پس از آنکه از ظلم و ستم پر شده باشد."(۱۲)
امام حسن (ع) خطاب به یکی از یاران خویش (هنگامی که مردم به حضرت خیانت کردند و با خنجر به او حمله کردند و حضرت را مجروح نمودند) پس از سخنی طولانی فرمود: "خداوند در آخرالزمان و روزگاری سخت در میان جهل و نادانی مردم، مردی را برمی‌انگیزد و او را با فرشتگان خود تأیید می‌کند و یاران او را حفظ می‌نماید و با آیات و نشانه‌های خودش او را نصرت می‌دهد و بر کرهٔ زمین غالب می‌گرداند، تا آنجا که مردم پاره‌ای از روی میل و گروهی بی‌میل و اکراه به دین خدا می‌گروند، سپس زمین را پر از عدل و داد و نور و برهان می‌کند. تمام مردم جهان در برابر وی خاضع شوند و هیچ کافری باقی نمی‌ماند مگر آن که مؤمن شود و هیچ بدکاری نمی‌ماند جز این که اصلاح گردد، و در دولت او درندگان آزادانه زندگی می‌کنند و زمین چنانکه باید گیاهان خود را بیرون می‌دهد (برکت و کشاورزی) و آسمان برکات خود را فرو می‌فرستد. گنج‌ها و معادن زمین برای او آشکار می‌شود و چهل سال در بین مشرق ومغرب عالم سلطنت می‌کند. پس خوشا به حال آنها که روزگار او را درک می‌کنند و سخنان او را می‌شنوند."(۱۳)
و
"خلیفه الله انسانی‌ست کامل که در شریعت و طریقت و حقیقت و گفتار، کردار و اخلاق و معارف نیک از کمال برخوردار است. او اسامی بسیاری دارد. انسان کامل را شیخ، پیشوا، هادی و مهدی، خلیفه، قطب و صاحب زمان، جام جهان‌نما و آینهٔ گیتی‌نمای... و عیسی گویند که مرده زنده می‌کند، خضر گویند که آب حیات خورده است، و سلیمان گویند که زبان مرغان می‌داند. و این انسان کامل همیشه در عالم است و در هر زمان، یکی بیشتر نیست. انسان کامل همیشه در عالم یکی است و دیگران دارای مراتبی هستند و هر یک در مرتبه‌ای. هر گاه آن یگانه از این عالم در گذرد، یکی دیگر در جای وی نشیند تا عالم بی‌دل نماند. انسان کامل از همه چیز و همه کس با خبر است و در ملک و ملکوت و جبروت هیچ چیز بر وی پوشیده نیست. او چون خدا را شناخت به لقای خدا رسید و از خصوصیات او برخوردار شد و هیچ کاری را بهتر از آن ندید که با مردم دربارهٔ او صحبت کند، تا آنها با شنیدن و عمل به آن رستگار شوند و هر کسی که چنین کند، وارث انبیاء است.(۱۴)
چون مرا دیدی خدا را دیده‌ای                     گرد کعبهٔ صدق برگردیده‌ای
خدمت من طاعت و حمدخداست                      تا نپنداری که حق از من جداست
چشم  نیکو  باز کن  در  من نگر                      تا ببینی  نور حق  اندر  بشر(۱۵)

تحقیق و تنظیم: ل. و
منبع: نشریه علم موفقیت (شماره ۸)

پی‌نوشت:
۱- برداشتی از سوشیانس (موعود مزدیسنا)/ص۵و۶و۷
۲- گیتا/ فصل۴ /ترجمه و شرح آیه۷ /ص۲۱۱و۲۱۲
۳- تاریخ جامع ادیان/ اصول عقاید هینایانا
۴- تاریخ ادیان جهان/ سیر مذهب در هندوستان/ ظهور مذهب مهایانا
۵- برداشتی از چپق مقدّس
۶- برگرفته از ماهنامه بینا/ شماره۴و۵
۷- عهد عتیق/ اشعیاء / باب۵۹/ آیه ۲۰/ ص۶۹۰
۸- عهد جدید/ انجیل یوحنا/ باب۱۴/ آیه۲۵-۲۸
۹- عهد جدید/ انجیل یوحنا/ باب۱۶/ آیه۱۲و۱۳
۱۰- صدای او (مجموعه احادیث قدسی)/ جلد۳/ ص۲۶۵و۲۶۶
۱۱- حکومت جهانی حضرت مهدی (عج) از دیدگاه قرآن و عترت/ ص۱۶۲
۱۲- حکومت جهانی حضرت مهدی (عج) از دیدگاه قرآن و عترت/ ص۱۶۵
۱۳- حکومت جهانی حضرت مهدی (عج) از دیدگاه قرآن و عترت/ص۱۶۹
۱۴- تصنیف عزیزالدین نسفی- الانسان الکامل- به تصحیح و مقدمهٔ فرانسوی ماری ژان موله
۱۵-  مولوی نامه/ ص۲۹۴و۲۹۵

منابع:
قرآن کریم /جریان هدایت الهی / نشریه موعود / بررسی تطبیقی اسماء الهی / در محضر علامه طباطبایی